Steeds meer Amsterdammers weten van het bestaan van Vreedzame Scholen. Sommige ouders hebben bewust gekozen voor een Vreedzame School voor hun kinderen. Maar wat maakt deze scholen eigenlijk anders dan andere scholen? Wat betekent 'Vreedzaam' in de praktijk? In de school, in de klas?
Deze vraag, en vele anderen, stelden wij volwassenen en kinderen in Amsterdam Oost die dagelijks een Vreedzame school binnenstappen. Om er te werken, te leren, hun kind op te halen, over te blijven..Hun verhalen geven een persoonlijk en eerlijk inkijkje achter de schermen van de Vreedzame School.
Vandaag: Patrick, Mark, Michelle, Marieke van de stuurgroep Vreedzaam, Daltonschool Neptunus op IJburg
Het valt niet mee. Een groepje leerkrachten op een basisschool bij elkaar krijgen in de hectische eerste weken van het nieuwe schooljaar. Toch staat de stuurgroep Vreedzaam erop dat ze het interview gezamenlijk doen. En zo zitten we medio september met z'n vijven bij elkaar in één van de vrolijke klaslokalen van de Neptunus. Het blijkt een fijne, collegiale club die open met elkaar spreken. Over hun visie op wat echt belangrijk is in het onderwijs, maar ook over de uitdagingen die ze daarin nog tegenkomen. Deze ervaren en bezielde leerkrachten zijn de stuwende kracht achter het invoeren van de Vreedzame methodiek op hun school. Wij vroegen ons af hoe ze dat doen. En waarom? Daarover gingen we in gesprek.
Meubilair
Net als in de klas starten we met een binnenkomer om het ijs een beetje te breken. Dit blijkt niet echt nodig, het viertal kent elkaar al behoorlijk goed. Als Patrick de vraag krijgt welke mensen of dieren belangrijk voor hem zijn begint de rest al te lachen voordat hij het antwoord kan geven. "Ja, Ik heb toevallig net twee kittens gekregen" verklaart hij. "Daar ben ik nogal druk mee." Op aandringen van de anderen vertelt hij dat ze Mork en Mindy heten - naar een 70’s televisieserie- en laat een foto zien. Patrick: "Ik deel dit enthousiast. Deze foto heb ik ook aan de ouders gestuurd bij een weekbrief."
Patrick werkt nu sinds vier jaar op de Neptunus, de anderen nog langer. "Na tien jaar ben ik ben een beetje meubilair geworden," grinnikt Marieke. Behalve leerkracht van groep 3 en 6/7 is zij tevens teamleider, ICT coördinator en reken coördinator. Michelle geeft nu zeven jaar op de Neptunus les aan groep 1/2. Van haar vijf dagen heeft ze één dag studieverlof omdat ze een masteropleiding tot gedragsspecialist volgt. Tevens zit ze sinds een aantal jaar in de Medezeggenschapsraad. Mark is gymleraar en is na een reis langs een heleboel andere scholen zeven jaar geleden bij de Neptunus geland. Allen lijken ze hun plek helemaal gevonden te hebben.
vlnr: Marieke, Michelle, Mark en Patrick
Mini-familie
Waarom is dit eigenlijk een school waar zij zich zo thuis voelen? En ook zo persoonlijk betrokken? Marieke: "De school is klein begonnen en net zoals de wijk steeds verder gegroeid. Op dit moment zijn er 8 groepen, waarvan de meeste kinderen ook in IJburg wonen." Hiermee is de school niet te groot, wat als een groot voordeel gezien wordt.
Michelle: "Een kleinere school heeft ook een kleiner team. Dit team is heel hecht, en ook met de kinderen onderling. Je begroet elkaar in de ochtend. Het voelt als een soort mini- familie."
Marieke: "Bijna alle leerkrachten kennen bijna alle kinderen. We zijn samen de Neptunus. Dus niet: dit is mijn groep, dit is jouw groep, zoek het maar uit. Nee, eerder: kom er maar bij, we maken er samen iets van." Patrick vertelt dat ze met elkaar proberen de afstand tussen de klassen kleiner te maken, door kinderen van andere klassen ook welkom te heten, in plaats van afwijzend of negatief te zijn. Eén manier is om kinderen als ze 'mot' hebben in hun eigen klas 10 minuten te laten werken in een andere klas. Michelle: "Vooral de jongere kinderen vinden dat nog wel eens moeilijk en eng. Dan help je ze, en zie je dat de stap de volgende keer weer iets kleiner is gemaakt. Kinderen in de klas zijn het intussen ook gewend dat er af en toe een kind van de andere klas binnenkomt."
Waarom Vreedzaam?
Twee jaar geleden is de stuurgroep in het leven geroepen om de Vreedzame methodiek binnen de school te introduceren. Hierbij krijgen ze hulp van de CED- groep, zij trainen onder andere de leerkrachten en coachen stuurgroepen op nieuwe Vreedzame scholen. Patrick: "Het eerste jaar was vrij intensief, elke zes weken hebben we met iemand van de CED groep gesproken, dingen voorbereid en lessen voorbesproken. In het tweede jaar wordt dat afgebouwd. Nu hebben we nog elke paar maanden overleg, en tussendoor kunnen we altijd vragen stellen." Marieke: "Waar lopen we tegenaan? Zo zijn we ook dit jaar weer gestart met een studieochtend om te bespreken wat iedereen van afgelopen jaar heeft meegenomen wat we dit jaar in kunnen zetten."
Patrick: "We gebruikten hiervoor de oude methode leefstijl, ook gericht op burgerschap, maar dit ging niet goed. Mensen die ooit de cursus hadden gedaan waren weg en we hadden nog wel een methode maar niemand sprak nog dezelfde taal. Het was een soort sluitpost van je overvolle planning: Oh ja we moeten nog een les leefstijl geven." Michelle: "Iedereen hikte daar tegenaan. Toen hebben we eens geïnventariseerd wat we wel en niet meer willen. We zochten iets dat niet alleen een 'trucje' was en hadden ook veel over Vreedzaam gehoord."
Sommigen van de stuurgroep kwam al eerder in aanmerking met de methodiek. Zo had Mark een cursus Vreedzaam gedaan toen hij als jongerenwerker werkte in Utrecht Kanaleneiland. Ook Marieke had er al ervaring mee op eerdere werkplekken. Marieke: "Vreedzaam voelde meer natuurlijk, in plaats van een moetje of een losse les. Het is niet alleen lesgeven maar een levenswijze." Mark: "De afdeling gym is het daar helemaal mee eens. Ik heb heel veel systemen gezien en ik vind voor de gymlessen eigenlijk maar twee systemen werken. Vreedzaam is daar één van, dus ik ben daar heel blij mee."
Dezelfde taal
Als stuurgroep houden ze de vinger aan de pols en blijven ze kritisch kijken naar wat de methodiek hen brengt. Michelle vindt het mooi hoe de methodiek goed past bij de school: "Als Daltonschool gaat het op de Neptunus erg voor zelfstandigheid - daar sta ik zelf ook voor- en Vreedzaam sluit daar heel goed bij aan. Er worden handvaten gegeven hoe kinderen sociaal- emotioneel bepaalde dingen kunnen oplossen. De handvaten geef je mee en daarna gaan ze het zelf doen."
Marjolijn: "Voor mij heeft het gebracht dat ik af en toe zelf ook een stapje terug moet doen, bijvoorbeeld in mijn eigen reactie naar kinderen. Dan denk ik: als ik dit nu ga zeggen wordt het een gigantische afbreker dus ik ga hem ombouwen zodat ik een opsteker kan geven." Patrick vergelijkt Vreedzaam met de kanjertraining die hij heeft gevolgd. Patrick: "Ik vond het ( bij de kanjertraining, red.) nog altijd heel leeftijdsafhankelijk. Ik was altijd degene die het gesprek moest voeren, die het goede gedrag moest laten zien, of uit moest leggen." Hij ziet hoe binnen Vreedzaam de kinderen en leerkrachten samen dezelfde taal leren spreken, ook met elkaar: "Binnen vreedzaam gaan de kinderen elkáár veel meer aanspreken op bepaalde zaken en dat vond ik bij de kanjertraining gewoon veel minder."
Michelle vult aan: 'Wat ik ook wel merk bij de kinderen, in het begin ging dat nog veel meer van (zet hoog stemmetje op) "Stoooohooop." Nu leren de kinderen steeds beter ook het gedrag te benoemen is het niet niet alleen maar het drama. Je merkt dat dat nu een beetje begint te komen."
Mark vertelt dat het voor hem 12 jaar geleden begon met een fantastische tip: Jullie hebben ruzie, los het zelf even op, je kan meedoen als het weer opgelost is. Mark: "Die komt uit de Vreedzame cursus en die gebruik ik eigenlijk elke dag wel. Dat scheelt mij heel veel energie in mijn gymlessen. Verder zie ik heel duidelijk het benoemen, zoals Marieke ook zegt, en de positieve taal en opstekers. Ik vind het positief werken, ook die spelletjes, de energizers, daar zitten hele goede bij om contact te krijgen met elkaar."
Ouderbetrokkenheid
In de coronaperiode is de school met een app gaan werken voor de berichtgeving naar ouders. Patrick: "Er is een afspraak dat iedereen elke week een bericht stuurt naar de ouders, met een foto als het kan, om ze op de hoogte te houden." Michele: " Waardoor de afstand ook alweer kleiner wordt. Dat merk je in reacties en vragen naar ons. Het weekend had ik 22 gemiste berichtjes!"
Als we vragen over de reactie van ouders op de Vreedzame methodiek blijft het eerst een beetje stil. Er zijn tijdens de pandemie nauwelijks ouderavonden geweest. Wel is er informatie naar de ouders gestuurd en in de nieuwsbrief staat regelmatig iets over Vreedzaam. Ook worden er kletskaarten aan de kinderen mee naar huis gegeven. Maar veel respons vanuit de ouders blijft vaak uit. Michelle: "Ouders reageren wisselend, sommige weten veel en anderen zijn er helemaal niet mee bezig. Marieke: "Een ouder snapte niet waarom we het steeds over afbreken hadden, dat leek haar niet goed. Toen moesten we uitleggen wat afbrekers en opstekers zijn. Het ene kind vertelt er thuis natuurlijk ook meer over dan de ander." Marieke: "Er is natuurlijk zo lang zo’n afstand geweest. Dat zeiden we vorig jaar toen we met Vreedzaam begonnen al." De stuurgroep denk duidelijk na over verschillende stappen, het aanhalen van de band met de ouders is stap 1. Stap 2 is de ouders weer meer in de school verwelkomen, te betrekken ook in de klas, bijvoorbeeld als voorleesouder. En zo als stap 3 hen ook meer bij Vreedzaam betrekken. Je moet ook niet alles in één keer willen want dan ga je halfbakken werk leveren."
Wens voor de kinderen
We naderen het einde van het gesprek en zijn benieuwd wat iedereen persoonlijk aan de kinderen wil meegeven. Het is een grote vraag waar even over wordt nagedacht, maar al vrij snel volgen een aantal mooie antwoorden:
Patrick: "Elke maandag hebben wij hier een enorme bende van zwerfafval. Het is natuurlijk een openbaar plein en daar zitten de jongeren op een bankje naast een prullenbak en gooien het gewoon op de grond. Ik zou het wel fijn vinden als de kinderen die op deze school zitten leren om even naar de prullenbak te lopen. We hebben hier ook veel last van alcoholverslaafden, dan hoop ik dat kinderen inzien dat ze beter die mensen met rust kunnen laat dan ze uitdagen of rare opmerkingen naar maken. Dit is ook hun wijk, dus het is netjes om die mensen ook de ruimte te geven. Dat zou ik fijn vinden." Michelle: "Daarop aanhakend zou ik het ook fijn vinden als mensen zich kunnen inleven in anderen, dat je daar respect voor hebt. Ze voelen zich snel aangevallen, jongeren, en dat is lastig."
Marieke: "Ik hoop dat kinderen bewuster naar zichzelf blijven kijken, het is in groep 3 nog heel erg: 'juf, hij doet dit, zij doet dat.' Het zou goed zijn als ze meer op zichzelf letten dan op anderen en hun eigen keuzes proberen te maken. Te denken: Heb ik er nu last van? Nee, nou dan laat ik het ook gewoon. Ik hoop dat we dat aan ze mee kunnen geven."
Mark: "Poeh, ik zou graag willen dat ze actief zijn, positief ingesteld, om weten te gaan met zichzelf. Wat kan ik niet en wat vind ik moeilijk? Wat kan ik leren als ik mijn best doen? En daar horen heel veel sociale vaardigheden bij waarvan ik hoop dat ze die oppakken. De focus bij mij ligt natuurlijk op gym maar daar zit heel veel in wat je in de samenleving nodig hebt: dat iemand voordringt in de rij kan ook bij de AH gebeuren. Hoe ga je daarmee om en hoe leer je dat? En dat op een zo positief mogelijke manier, voor de wereld. Dat is de bedoeling."
Mark gaat ervan glimmen. We hebben een team gesproken dat zich niet alleen inzet voor hun eigen school en haar kinderen. Maar daarmee een bijdrage wil leveren aan een mooier IJburg nu en in de toekomst.
Comments